Ốc thuốc, ốc núi hay còn gọi là ốc xu núi hay còn được gọi là ốc đá (Danh pháp khoa học: Cyclophorus saturnus) là một loài ốc cạn thuộc chi Cyclophorus sinh sống ở núi, đây là loài đặc hữu của vùng núi. Ở các vùng rừng và núi có hai loài ốc là ốc nhọn và ốc bằng, ốc xoắn, ốc bánh xe. Trong đó, ốc bằng được xem là loài đặc hữu của trên các vùng rừng và núi. Loài ốc núi, ốc thuốc phổ biến hơn, ghi nhận phân bố ở miền Tây Bắc, miền Bắc Việt Nam, Ốc Núi Tuyên Quang, Ốc Núi Tây Ninh, Ốc Núi Ninh Bình,… là loài ốc thuốc, ốc đá có số lượng rất lớn. Ốc thuốc hay còn gọi là ốc đá, ốc rừng, ốc núi. Chúng sống trên cạn, ăn các loại lá cây thuốc rụng trong rừng, thường sống theo đàn trong những rừng sâu, hốc đá, gốc cây mát mẻ, có độ ẩm cao.

*** Đặc điểm ốc thuốc

Ốc núi, ốc thuốc, ốc đá có hình dạng giống như ốc bươu nhưng mình dẹt, dẹp và nhỏ xoăn thành nhiều vòng (người ta gọi chúng là ốc bằng). Chúng có bề ngoài giống hình đồng xu nhỏ nhắn, tròn trịa. Ốc núi, ốc thuốc, ốc đá có trọng lượng nhẹ nhưng phần thịt rất đầy, thịt ốc giòn, có vị dai, vị ngọt thanh, có độ đạm cao và có chút hương thuốc quý. Ốc núi, ốc thuốc, ốc đá không những ngon đặc trưng mà còn có tác dụng chữa nhức mỏi khá tốt.

Mùa ốc thuốc thường bắt đầu từ đầu Tháng 3 m lịch đến hết Tháng 8 m lịch hàng năm. Sau mỗi trận mưa, ốc núi đá thường mới bò ra kiếm ăn và sinh sản, khu vực ốc thuốc kiếm ăn và sinh sản thường trong những rừng sâu và núi đá cao nên rất khó để bắt chúng .

Ốc thuốc, ốc núi, ốc đá, ốc rừng đặc sản nổi tiếng có tính hàn, vị ngọt chứa nhiều chất như đạm, B2, A, sắt, canxi…Thịt ốc dai dai, sựt sựt lại có vị thơm của thuốc bắc nên rất được mọi người ưa chuộng.

Ốc Thuốc bắt nguồn từ các cánh rừng nguyên sinh, hoang sơ nổi tiếng Việt Nam, được Ốc Thuốc Com bắt về, từ đó cho sinh sản nhân giống.

Thức ăn dành cho ốc thuốc được chúng tôi nghiên cứu và tìm hiểu để biết được những loại lá cây mà ốc thuốc yêu thích, đặc biệt có chất lượng dinh dưỡng, chất lượng thuốc tự nhiên cao như: lá đinh lăng, lá sa kê, các loại rau thuốc quý.....

Ngoài độ dinh dưỡng cao Ốc núi, ốc thuốc, ốc đá còn là một phương thuốc trị bệnh dưới dạng thực phẩm chức năng. Thức ăn của loài ốc núi Bà chủ yếu là thảo dược mọc hoang trên núi như cây mã tiền, lá vong núi, lá Nàng Hai, nên ốc mang đầy vị thuốc, rất ngon và bổ dưỡng, có thể trị các bệnh như phong thấp, đau khớp, dạ dày. Thịt ốc núi có mùi bùn, nhưng khi thưởng thức đến lần thứ hai, thứ ba, thực khách sẽ cảm thấy bị ghiền vì độ giòn, ngon và lạ của loại ốc này.

*** Tập tính ốc thuốc

Ốc núi, ốc thuốc, ốc đá chỉ sinh sống trong các hang hốc đá, rất khó phát hiện. Vào mùa mưa, ốc mới bò ra kiếm ăn và sinh sản. Buổi sáng, ốc mò ra khỏi hang đi ăn lá rừng. Thức ăn của loài ốc này là các loại rong rêu, lá những loại thảo dược mọc hoang trên núi như cây mã tiền, lá vong núi, đặc biệt là loại thuốc quý tên gọi dân gian là lá Nàng Hai.

Khi những đám mây đen buông xuống báo hiệu sắp có một cơn mưa cũng là lúc ốc mò ra kiếm ăn. Ốc thường tụ tập lại những chỗ có thức ăn, nước đọng ẩm thấp hoặc gặp nhau để giao phối Loài ốc này chỉ sinh sản rộ vào lối tháng Giêng âm lịch, khi tiết trời lất phất mưa xuân. Khoảng thời gian gần Tết Nguyên đán, sau những cơn mưa nhỏ, đất ẩm ướt, trời vừa chập tối, ốc núi Bà mới nhộn nhịp ra khỏi hang kiếm ăn và tìm bạn tình. Ốc núi, ốc thuốc, ốc đá sinh sản chậm, kén môi trường sống, nên thường chọn những nơi có điều kiện sống tương tự nhau. Điều này giúp kẻ đi săn dễ nắm được tâm lý tìm đến nơi bắt cả ổ.

*** Ốc thuốc trong ẩm thực

Ốc núi, ốc thuốc, ốc đá được chế biến thành nhiều món ăn ngon khác nhau như nướng, hấp xả, xào me, xào tỏi. Ốc bắt về chỉ rửa sạch đất cát, không cần ngâm xả chất thải như các loại khác và đem nấu ăn ngay để còn giữ lại các vị thuốc có giá trị dinh dưỡng. Để cảm nhận vị ngon đặc biệt của ốc, người dân địa phương khi bắt ốc núi về thường cho cơm dừa nạo nhuyễn vào rồi hấp với xả hay gừng và gia vị chấm đi kèm là muối tiêu chanh. Kỳ công hơn, ốc núi bắt về cho ăn cơm dừa khô nạo nhuyễn, để đến khi đem luộc chấm muối tiêu chanh Ốc núi, ốc thuốc, ốc đá có thể chế biến thành nhiều món. Mỗi món có điểm cộng và trừ khác nhau. Đơn giản nhất là hấp mắm sả. Cách chế biến này không chỉ khắc chế thành công mùi bùn ở thịt ốc, mà còn bảo toàn được vị ngọt đặc biệt của dòng ốc này.